George Orwell เขียนนิยายดังเรื่อง Nineteen Eighty-Four ตั้งแต่ปี 1949 ซึ่งเป็นช่วงสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2 เพียงไม่กี่ปี และได้จำลองภาพเหตุการณ์ว่าในปี 1984 จะมีรัฐบาลที่ควบคุมพฤติกรรมประชาชนอย่างใกล้ชิดไม่ให้ออกนอกลู่นอกทาง จะได้ปกครองกันง่ายๆ
ในนิยายดัง 1984 มีสโลแกนดังว่า “BIG BROTHER IS WATCHING YOU” แปลเป็นไทยตรงตัวได้ว่า “พี่ใหญ่กำลังจ้องมองคุณอยู่”
รัฐบาลจีนประกาศว่าจะใช้ระบบ Social Credit System สอดส่องดูความประพฤติประชาชนจีน ซึ่งเริ่มทดลองใช้แล้ว และจะใช้อย่างเป็นทางการทั้งประเทศในปี 2020
ชาวตะวันตกและผู้รักประชาธิปไตยทั่วโลกเห็นโครงการนี้ของจีนแล้วทำให้คิดถึงนิยายดังของ จอร์จ ออร์เวลล์ เรื่อง 1984 จากสิ่งที่เป็นแค่จินตนาการ มันเริ่มกลายเป็นเรื่องจริงในประเทศจีน
Social Credit System หรือระบบเครดิตทางสังคม เริ่มประกาศครั้งแรกในปี 2014 โดยรัฐบาลจีนได้แนวคิดจากระบบการให้คะแนนเครดิตทางด้านการเงินของบริษัทเทคโนโลยีที่ใช้พิจารณาในการให้เงินกู้กับลูกค้า
แนวคิดของระบบก็คือ การจัดระดับเครดิตทางสังคมให้กับพลเมือง ใครได้คะแนนดีมีรางวัลให้ ใครได้คะแนนต่ำจะถูกลงโทษ คะแนนขึ้นลงได้ตามพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลง
พี่ใหญ่กำลังเฝ้ามองคุณอยู่ และทำได้จริงๆไม่ใช่เพียงแค่คำขู่
กล้องวงจรปิดทั่วประเทศจีนที่มีอยู่มากกว่า 170 ล้านตัว ทำหน้าที่เก็บข้อมูลพฤติกรรมประชาชนทั่วประเทศ รู้ว่าใครเป็นใครโดยใช้ AI ตรวจดูหน้าตา หรือแม้แต่เพียงได้เห็นท่าเดินของแต่ละคนมันก็บอกได้ว่าเป็นใคร
นอกจากกล้องวงจรปิดแล้ว ข้อมูลของคนจีนทุกคนที่อยู่ในโลกออนไลน์ก็ถูกตรวจตราจากรัฐบาลจีนตลอดเวลา
แนวทางการให้คะแนนทางสังคมน่าจะมีความใกล้เคียงกับระบบการให้เครดิตทางการเงิน แต่รายละเอียดยังเป็นความลับ
พฤติกรรมแย่ๆที่โดนตรวจจับได้และจะถูกลงโทษ เช่น ขับรถผิดกฎจราจร สูบบุหรี่ในเขตห้ามสูบ ซื้อวิดีโอเกมมากเกินไป โพสต์ข่าวปลอมในโลกออนไลน์ ฯลฯ
ตัวอย่างของบทลงโทษสำหรับผู้ที่ได้คะแนนทางสังคมต่ำ เช่น
-ถูกแบนไม่ให้ใช้เครื่องบินหรือรถไฟ
-ไม่ให้ใช้อินเตอร์เน็ตความเร็วสูง แต่จะถูกทรมานให้ใช้อินเตอร์เน็ตความเร็วต่ำๆเท่านั้น
-พ่อแม่ที่ได้คะแนนต่ำ จะส่งผลต่อลูกของตัวเองเพราะจะถูกห้ามไม่ให้เรียนในโรงเรียนดีๆ
-จะไม่ได้ทำงานในตำแหน่งงานดีๆ
-ไม่ยอมให้ใช้บริการเข้าพักในโรงแรมชั้นดี
-เจ้าของสัตว์เลี้ยงที่ดูแลสัตว์เลี้ยงไม่ดีจะไม่ได้รับอนุญาตให้มีสัตว์เลี้ยงอีก
-ถูกประจานต่อสาธารณะในฐานะพลเมืองเลว
ความก้าวหน้าของ AI และ Big Data ในประเทศจีน ทำให้ทุกอย่างเป็นไปได้
แต่มีคนตั้งข้อสังเกตว่า ถ้าขาดความเป็นธรรม มันสามารถใช้เป็นเครื่องมือในการกลั่นแกล้งฝ่ายตรงข้ามหรือศัตรูทางการเมืองของรัฐบาลได้
เห็นแนวคิดนี้แล้วทำให้คิดถึงเรื่องบาปบุญคุณโทษตามคำสั่งสอนของศาสนาต่างๆ
ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว แม้จะไม่มีใครรู้ใครเห็น แต่สวรรค์มีตา ตายไปต้องโดนคิดบัญชี
ระบบเครดิตทางสังคมของประเทศจีน มันเหมือนการสะสางความดีความชั่วให้เห็นกันได้อย่างรวดเร็วในชาตินี้เลย!!!
https://en.wikipedia.org/wiki/Big_Brother_(Nineteen_Eighty-Four)
https://en.wikipedia.org/wiki/Nineteen_Eighty-Four
https://www.dw.com/en/big-brother-in-china/av-45987863
.