AI ที่เอามาช่วยในการวิเคราะห์เครดิตเพื่อบอกว่าใครควรได้สินเชื่อหรือไม่ ได้รับการพิสูจน์ชัดเจนแล้วว่าสามารถทำงานได้ดีกว่านักวิเคราะห์สินเชื่อที่เป็นคน มีรายงานว่าตัวเลขคนเบี้ยวหนี้จากการอนุมัติให้ผ่านของ AI มีอัตราต่ำเพียง 3% และใช้เวลาวิเคราะห์เพียงไม่กี่วินาที
ถ้าปัญญาประดิษฐ์ทำงานได้ผลดีในส่วนที่เกี่ยวข้องกับคดีทางแพร่งเรื่องหนี้สิน มันก็ควรทำงานได้ดีในการคาดคะเนหาคนที่มีแนวโน้มจะเป็นอาชญากรในอนาคตได้ด้วย และในปัจจุบันเริ่มมีการนำมาใช้แล้วจริงๆ
เมื่อพูดถึงเรื่องนี้ คนจำนวนมากจะคิดถึงหนังในปี 2002 เรื่อง Minority Report ที่มี Tom Cruise เป็นพระเอก และมี Steven Spielberg เป็นผู้กำกับ หนังแสดงให้เห็นถึงโลกอนาคตซึ่งมีกลุ่มบุคคลพิเศษที่สามารถคาดคะเนอนาคตเห็นภาพการเกิดอาชญากรรมก่อนเกิดขึ้นจริงได้ ทำให้ตำรวจสามารถจับตัวคนที่กำลังจะเป็นผู้ร้ายเอาไว้ได้ล่วงหน้า เอามาลงโทษทั้งๆที่ยังไม่ได้ทำความผิด เป็นการป้องกันอาชญากรรมก่อนที่มันจะเกิดขึ้นจริง
การคาดคะเนหาคนที่อาจทำความผิดในอนาคตทำได้จริงแล้ว แต่ใช้หลักการที่มีเหตุผลมากกว่าที่เคยเห็นในหนัง AI มีข้อมูลที่สามารถช่วยทำให้คาดคะเนได้ ยิ่งมีข้อมูลมากมันก็ยิ่งคาดการณ์ได้ถูกต้องยิ่งขึ้น
การฝึกฝนให้ AI ทำงานนี้ได้ เริ่มต้นด้วยการป้อนข้อมูลเบื้องต้นจำนวนมากของผู้ที่เป็นอาชญากรให้มันเรียนรู้ มันจะทำการศึกษาหาปัจจัยที่มีผลทำให้คนกลายเป็นอาชญากร ข้อมูลจำนวนมากทำให้มันเห็นสิ่งที่เป็นตัวร่วมของผู้ที่เป็นอาชญากรแต่ละคน ตัวอย่างที่ AI อาจพบว่าเป็นปัจจัยสำคัญ เช่น สีผิว อายุ ฐานะ พื้นฐานการศึกษา ประวัติการทำผิดในอดีต ละแวกที่อยู่อาศัย ฯลฯ
ดังนั้น เมื่อนำข้อมูลพื้นฐานของคนๆหนึ่งที่ยังไม่ได้ก่ออาชญากรรมป้อนไปถาม AI มันก็มีคำตอบให้ได้ว่าคนๆนั้นมีแนวโน้มที่จะเป็นผู้ร้ายในอนาคตหรือไม่ ระบบไม่ต่างจากการพิจารณาให้เครดิตผู้ขอสินเชื่อ
พวกเราคงคุ้นเคยที่เห็น AI มาบอกให้เรารู้ว่าดูหนังเรื่องอะไรดี เวลาเปิดยูทูป 1 เรื่อง มันโชว์วิดีโอให้อีกหลายเรื่องซึ่งคิดว่าเป็นสิ่งที่เราสนใจได้ถูกต้อง
เวลาค้นหาสินค้าในอเมซอนหรืออาลีบาบา AI สามารถจับทางเราได้ถูกต้องว่าเรากำลังสนใจอยากซื้อสินค้าอะไรบ้าง มันเอาสินค้ามาเสนอขายให้เรามากมาย
โฆษณาที่เข้าถึงผู้คนในสื่อออนไลน์ทางอินเตอร์เน็ตก็สามารถเจาะกลุ่มเป้าหมายได้โดยตรง AI รู้ว่าเรากำลังสนใจอะไร แล้วเอาโฆษณาที่ตรงกับสิ่งที่เรากำลังคิดจะซื้อมาเสนอให้ดู
ที่จริง AI เข้ามามีส่วนร่วมอยู่ในชีวิตประจำวันของผู้คนมากมายอยู่แล้ว แต่ที่ผ่านมามันยังทำงานอยู่ในส่วนที่มีความสำคัญน้อย มันยังทำงานไม่ถูกต้อง 100% หากมันทำงานผิดพลาดไปบ้างก็คงไม่มีความเสียหายอะไร แต่วันนี้ AI กำลังเข้ามามีบทบาทในชีวิตของผู้คนอยู่ในส่วนที่ต้องการความถูกต้องแม่นยำสูง ความผิดพลาดจะเป็นต้นทุนที่มีราคาแพง
ในวงการตำรวจและศาลของหลายประเทศ เริ่มมีการนำ AI เข้ามาช่วยงานหลายอย่างแล้ว เช่น ตำรวจอัจฉริยะ เอา AI มาช่วยคาดคะเนว่าอาชญากรรมกำลังจะเกิดที่ไหน ศาลเอา AI มากำหนดเงินประกันตัวผู้ต้องหา ช่วยตัดสินคดี ฯลฯ
แต่วันนี้มีข้อถกเถียงในประเทศฝั่งตะวันตกว่า ระบบมันมีอคติเรื่องสีผิวมากเกินไป คนผิวดำถูกมองว่ามีแนวโน้มจะเป็นผู้ร้ายมากกว่า ซึ่งมันหลีกเลี่ยงความเป็นอคติได้ยากมาก เพราะมีสถิติรองรับไว้ค่อนข้างชัดเจน
AI ที่ถูกนำมาใช้สำหรับการตรวจหาผู้กระทำความผิดเป็นสิ่งที่พิสูจน์แล้วว่ามันทำงานได้ผลจริงๆ Social Credit System ของประเทศจีนที่ให้คะแนนความประพฤติของคนจีนทั้งประเทศเป็นตัวอย่างการตรวจหาคนทำผิดที่ชัดเจนที่สุด
แต่การคาดคะเนหรือตัดสินคนล่วงหน้าก่อนที่จะทำความผิด ยังเป็นเรื่องใหม่และคงต้องถกเถียงกันไปอีกนาน แต่มันสามารถทำให้ภาครัฐจับจ้องความเคลื่อนไหวของคนบางกลุ่มอย่างใกล้ชิดมากเป็นพิเศษ ซึ่งอาจลดโอกาสอาชญากรรมไปได้บ้าง หรือจับตัวผู้กระทำความผิดได้มากขึ้น
มีสตาร์ทอัพหลายแห่งกำลังทำงานเอา AI มาช่วยงานตำรวจในการจับผู้ร้าย และช่วยศาลในการลงโทษผู้กระทำผิด ต่อไปคงมีการใช้กันแพร่หลายเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
ในปัจจุบัน มีบางประเทศที่ถูกกล่าวหาว่าใช้ตำรวจและกระบวนการยุติธรรมมาเล่นงานฝ่ายที่เป็นปรปักษ์อย่างไม่เป็นธรรม หากเอา AI ที่ไม่มีอคติ ไม่เล่นพรรคเล่นพวก มาทำงานแทนคนฉ้อฉล สังคมนั้นอาจดีขึ้นก็ได้!?!
https://www.weforum.org/agenda/2018/11/algorithms-court-criminals-jail-time-fair/
https://gizmodo.com/study-finds-predictive-policing-no-more-racist-than-reg-1823733844
http://parisinnovationreview.com/articles-en/predictive-justice-when-algorithms-pervade-the-law
https://www.centreforpublicimpact.org/joel-tito-ai-justice/